Van Aarsgewei Tot Zwitserland!

Henk Schiffmacher, alias Hanky Panky, en beter bekend als de tattoekoning heeft in zijn leven al heel wat kunstwerkjes op allerlei lijven getekend, mensen als Kurt Cobain, Herman Brood, Pearl Jam,... kwamen bij hem aankloppen voor wat werk. Nu is de man al een tijdje op pensioen en wat doet zo'n man dan? Wel reizen en boeken schrijven, zijn laatste boek is het Lexicon Der Tatoeages, een encyclopedie waarvoor hij zelf in de kleinste stammen van Guadalumpur een kijkje ging nemen!

Tatoeëerder en klant.

Hanky Panky toont eigen tatoeages.

Japanse Tatoeage

Maori Tatoeage

Voorbeeld uit een tatoeage-verzameling.

Redacteur Lambert Teuwissen van het NOS-journaal zei er dit over:

"De Maori's voetbalden met de hoofden van hun ongetatoeëerde vijanden. Bij de vrouwen van de Zuid-Amerikaanse Mokovi-stam diende een tatoeage als voorbereiding op de barenspijnen. In Albanië onderscheidden katholieken zich van moslims door religieuze symbolen aan te brengen.

In Het Lexicon der Tatoeages verzamelde tatoekoning Henk Schiffmacher duizenden verhalen, figuren en gebruiken in een vuistdik naslagwerk over zijn vak. "Als ik me kwaad maak, kan ik er nog wel zo eentje schrijven, er is meer dan genoeg."

Zijn eigen interesse gaat vooral uit naar de periode dat getatoeëerden nog rondreisden om hun lichaam te laten bekijken. "Het ontstaan van de musea, de circusmensen, dat is wat ik het leukste vind. Het was een zeer avontuurlijk gebeuren: men zag voor het eerst dat soort dingen en nam kennis van het avontuur over zee en de pelgrims die dingen meebrachten uit een ver oord."

Verdwenen
"Wat mij vooral heel veel plezier heeft gedaan, zijn die vroege ontdekkingsreizigers, Spaanse paters en figuren die daar in Mexico zijn beland en allerlei fantastische avonturen hebben beleefd."

"En ook de Pacific-mannen, als Cook en Krusenstern. Al die mannen die op de Bounty zaten, hebben ook een lange tijd op Tahiti doorgebracht. Die mannen waren allemaal getatoeëerd. Kapitein Bligh heeft bij terugkeer in Engeland bij de admiraliteit nauwkeurige beschrijvingen gemaakt van al die muiters."

"Hij somt daarin heel nauwkeurig op hoe die mannen getatoeëerd waren. Dat geeft ons een verslag van de tatoeages zoals die bestonden in Tahiti, en zoals die uiteindelijk verdwenen zijn in een vrij korte periode van contact met het Westen."

Verboden
Niet alleen op de eilanden in de Stille Oceaan kregen tatoeages het moeilijk, met enige regelmaat werden tatoeages ook elders verboden. Zo kende het toch zo liberale New York jarenlang een verbod, valt te lezen in het Lexicon.

"Er zijn heel veel staten in Amerika en ook landen waar tatoeages verboden zijn geweest, met name landen waarin verschillende dictaturen geheerst hebben. Marcos, Soeharto, Hitler, Mussolini. Ten tijde van dictatuur was het altijd verboden."

"Men zoekt een simpele kijk op het bestaan, zo van: hoe ziet een crimineel er uit? En bij dat vooroordeel horen tatoeages, dus men pakt criminaliteit aan door dat te verbieden. Bij Hitler was er nog dat idee van een reine geest in een rein lichaam, die halve macrobiotische levenswijze binnen het nazidom van een schoon en atletisch lichaam."

"Het lichaam is een tempel, dus ik zou zeggen: versier dat ding."

Versieren
Versieren heeft Schiffmacher zelf ook veelvuldig gedaan: zijn eigen lichaam kan net zo goed als een naslagwerk dienen. "Als ik wil weten wanneer ik in Moskou was, dan kan ik dat op mijn arm opzoeken."

"Ik heb een heel rommeltje vergaard over de hele wereld en dat is eigenlijk precies mijn denken en mijn leven: heel rommelig, maar met heel veel info van heel veel verschillende plekken."

"Het is een beetje mijn kerfstok geworden. Ze komen uit verschillende landen en er zitten stukken bij die ik heel erg koester, maar die heel vaak te maken met het avontuur waarin ze zijn aangebracht."

Verhalen
Dat idee van een kerfstok is ook aanwezig in een van de specifieke velden van tatoeages die Schiffmacher fascineren: gevangenistatoeages.

"Mensen doen moeite om hun eigen verhaal op zichzelf te laten tatoeëren, omdat dat verhaal naar eigen denken niet genoeg gehoord is. Ze laten zich sieren als een soort poging om het verdriet, het diepste van hun ziel te laten zien, dat wat ze gedaan hebben."

In het boek staan verschillende voorbeelden van gevangenistradities. Hoe een Christusfiguur op de rug de drager tegen zweepslagen beschermt: geen enkele beul zal Jezus willen geselen. Of hoe Russische criminelen uitdagend hakenkruizen lieten zetten, het symbool van de aartsvijand van de Sovjet-Unie.

"Het zijn allemaal non-verbale manieren van communiceren, proberen iets te vertellen van wat er in je omgaat. Het is altijd zo'n ten hemelschreiende poging om te communiceren."

Henk Schiffmacher - Lexicon der tatoeages: van Aarsgewei tot Zwitserland, Dutch Media, ISBN: 9789048801190, €39,90"